Ngọc Tuân
(dành cho các bạn sinh viên năm thứ nhất)
Đời sinh viên có ba thời kỳ phát triển rất quan trọng, có tính quyết định đến nhân cách con người. Đó là thời kỳ thích nghi (thường là năm đầu), thời kỳ phát triển tài năng (từ năm thứ 2 đến trước khi ra trường), thời kỳ thứ ba trưởng thành, cất cánh (thường là năm cuối). Mỗi thời kỳ nói trên có những đặc điểm khác nhau chi phối con đường hình thành nhân cách của bạn. Nhận thức được nó, chủ động lựa chọn cách ứng xử tốt sẽ giúp bạn thành công. Còn ngược lại, bạn sẽ rơi vào ngõ cụt tăm tối. Nói như vậy không phải là hù dọa mà là sự thật đấy. Tôi đã chứng kiến những đau khổ của gia đình và bản thân nhiều sinh viên giỏi mà phải dừng bước trước cánh cổng tương lai, gục ngã và khóc tiếng khóc hối hận đau đớn vì đã không làm chủ được mình. Trong bài này, tôi chỉ dành để tâm sự với những sinh viên năm thứ nhất (năm dễ va vấp nhất). Mong giúp ích phần nào cho các sĩ tử sắp tới ngày tựu trường.
1, Nhận diện những thuận lợi, khó khăn của sinh viên năm đầu.
Điểm mạnh của sinh viên năm đầu:
Trước hết đó là bạn đang tràn trề sinh lực của tuổi trẻ, hăng hái, xông xáo, sẵn sàng chấp nhận thách thức.
Trước hết đó là bạn đang tràn trề sinh lực của tuổi trẻ, hăng hái, xông xáo, sẵn sàng chấp nhận thách thức.
Thứ hai, bạn đang trong trạng thái tâm lý thăng hoa vì vừa vượt qua một kỳ thi nghiệt ngã, bước chân lên bậc thang mới của giá trị đầy tự mãn.
Thứ ba, bạn rất nhạy cảm với cái mới, ham mê khám phá với những ước mơ được trải nghiệm. Thứ tư, bạn được tự do, tự quyết vì thoát ra khỏi sự giám sát của gia đình.
Điểm yếu của sinh viên năm đầu:
Thứ nhất, bạn thiếu kĩ năng sống độc lập. Từ tấm bé đến lớp 12 bạn được gia đình, thầy cô, bạn than đùm bọc. Đôi khi vì thương con, các bậc phụ huynh không ngần ngại hy sinh để bao cấp cho bạn. Nhặt mớ rau, rửa cái bát cũng không cho bạn làm. Sự thật đáng thương là có bạn gái không biết đổ chừng nào nước để nấu cơm. Trong lúc đó, bây giờ bạn phải tự lập lấy tất cả. Đùng một cái, bạn đối mặt với cái gì cũng mới, bạn bè mới, cách sống tập thể với nhiều người lạ, ăn uống khác với ở nhà, thậm chí khí hậu cũng khác… làm bạn hoang mang, lo lắng.
Thứ nhất, bạn thiếu kĩ năng sống độc lập. Từ tấm bé đến lớp 12 bạn được gia đình, thầy cô, bạn than đùm bọc. Đôi khi vì thương con, các bậc phụ huynh không ngần ngại hy sinh để bao cấp cho bạn. Nhặt mớ rau, rửa cái bát cũng không cho bạn làm. Sự thật đáng thương là có bạn gái không biết đổ chừng nào nước để nấu cơm. Trong lúc đó, bây giờ bạn phải tự lập lấy tất cả. Đùng một cái, bạn đối mặt với cái gì cũng mới, bạn bè mới, cách sống tập thể với nhiều người lạ, ăn uống khác với ở nhà, thậm chí khí hậu cũng khác… làm bạn hoang mang, lo lắng.
Thứ hai, môi trường sống lạ lẫm với trăm nghìn thứ rắc rối, phức tạp mà nhiều bạn chưa gặp bao giờ, lành ít dữ nhiều, cái xấu rình rập với nhiều cám dỗ, trong lúc bạn chưa có trải nghiệm chút nào.
Thứ ba, bạn đang thiếu kinh nghiệm sống nhưng tâm lý lứa tuổi cho thấy bạn luôn hành động bốc đồng, cảm tính, bột phát, hay bị lôi cuốn bỡi tâm lý đám đông (nhất là lớp trước).
Thứ tư, bạn đang phải thích nghi với phương pháp học tập mới (phương pháp học ở bậc đại học) trong lúc mình chưa có chút kinh nghiệm nào. Khác với thời phổ thông, thầy “cầm tay chỉ việc”, bạn chỉ chấp nhận và làm theo. Bây giờ, thầy chỉ nêu vấn đề, chỉ hướng dẫn, còn bạn phải “tự học là chính”. Khối lượng kiến thức nhiều gấp bội, phải tự đọc, tự tổng hợp…
2. Những va vấp thường thấy ở sinh viên năm đầu.
Về đạo đức, lối sống, bạn rất dễ bị nhiễm mấy tật xấu:
Uống rượu, bia vô cớ, quá đà. Thói xấu này thường bắt đầu do những sinh viên xấu năm trước lôi kéo. Lý do thì nhiều lắm, đồng hương, sinh nhật, nhân thể mua đôi giày mới…Nhiều cuộc vui quá đà dẫn đến ngủ quên, bỏ tiết, nợ học phần.
Xả hơi, thỏa mãn nên không lo học hành, tích lũy kiến thức, nợ học phần. Để trả nợ thì phải học lại, học lại thì phải trả tiền thầy. Nợ nhiều học phần thì lưu ban, lưu ban lần hai là buộc thôi học, dật dẹo trong các nhà trọ.
Đánh bạc, nhất là lô đề. Lúc đầu chỉ chơi khi sẵn tiền trong túi, chơi nhỏ thôi. Dần dà chơi ghi nợ, chơi “khát nước”, càng thua càng lao vào hy vọng gỡ lại, càng chết chìm (do lô dề là cầm chắc thất bại 99%);
Tiêu pha quá mức dẫn đến vay nợ. Sinh nhật mình, sinh nhật bạn phải có bia, có quà tặng mới oai. Nó mời mình thì mình mời nó, liên miên. Di động, ai phôn thay mốt, nâng cấp liên tục. Thỉnh thoảng hứng lên, sành điệu, rủ nhau “phượt”, ngủ qua đêm. Những khoản đó không thể trông chờ vào mấy sào ruộng của bố mẹ được, nên phải vay nóng, 30% tháng, 5% ngày, chơi tất. Vay một triệu đầu tháng, cuối tháng phải trả 1,3 triệu, cứ vậy lũy tiến lên, vài tháng thành chục triệu! Nhiều bạn, chủ nợ ép, đầu gấu đòi nợ thuê, chịu không thấu, bỏ học.
Yêu đương văng mạng, tán tỉnh, đi chơi đêm không phải xin phép ai. Sẵn có môi trương mới ong bướm lượn quanh con nào cũng đẹp. Sẵn có sức lực sung mãn của tuổi trăng rằm, khát khao tò mò giới tính. Tình phí nhiều, tiền không có. Lòng dạ vướng mắc không yên, chểnh mãng học hành. Vậy là trượt dốc.
Nghiện games, chẳng ai quản thời gian sinh hoạt của mình, học hành thì cuối kỳ mới thi, chưa có gì thúc bách. Đã nghiên games thì thường đi thâu đêm, sáng ra lên lớp ngủ gật, không ghi bài, copy của bạn. Chẳng có tí kiến thức nào trong đầu, chuyên môn lơ mơ. Tư thế tác phong bệ rạc.
Vậy đấy bạn ạ, tôi chưa nói đến chuyện rất xấu hổ đấy là mất cắp trong sinh viên. Tiền, di động, máy tính xách tay, giầy dép, quần áo đắt tiền không cánh mà bay. Một mất mười ngờ, nội bộ lục đục.
3. Vậy làm sao đây?
Bạn đừng quá hoang mang khi tôi liệt kê ra những mặt trái của sinh viên. Càng không thể vì thế mà thu mình lại, tự vệ, thu hẹp phạm vi giao tiếp, đóng kín cửa, biến mình thành kẻ ngoài cuộc. Nói là để cảnh báo bạn thôi, chứ môi trường sinh viên rất nhiều điều hay, cái tốt. Đa số là tốt và rất sẵn lòng chia sẻ, giúp đỡ nhau. Vấn đề là bạn phải tỉnh táo để “chọn bạn mà chơi”. Và điều quan trọng hơn cả là phải trang bị cho mình những kĩ năng sống, kĩ năng học tập trong thời đại học, nhất là năm đầu tiên.
Trong một bài ngắn để nói đủ về kĩ năng sống thì không thể, bạn nên tìm kiếm trên mạng, học hỏi những người đi trước, nhất là thầy cô giáo. Đừng tự quyết khi còn điều gì đó chưa an tâm mà phải “gọi điện thoại cho người thân”. Nhất là bố mẹ hoặc thầy cô thời phổ thông. Tôi chỉ mách cho bạn mấy điều thế này:
Thứ nhất, đừng sĩ diện, đua đòi, thấy người ta có thì mình cũng đua. Xã hội bây giờ sự phân tầng mức sống rất xa. Cùng sinh viên với nhau nhưng có người “cái gì cũng có” và có người “chẳng có cái gì”. Chạy theo lối sống của người khác trong lúc mình chẳng có tiền là sai lầm. Cần phải ý thức được lối sống “phù hợp với điều kiên bản thân”. Hoàn cảnh mình như thế nào, mình sống vậy. Đừng thấy bạn có di động đắt tiền, mình cũng xoay xở để có. Nó cũng chỉ là cái phương tiện liên lạc thôi.
Thứ hai, đừng tập tọe, đánh đu với những tệ nạn rượu chè, cờ bạc, mại dâm. Những cái đó nó chưa giết bạn ngay, nhưng nó cho bạn nốc ao chỉ vài tháng. Cái này thì tôi đã nói ở trên rồi. Bạn cần giữ cho mình một “lối sống sạch”. Nếu chưa biết hút thuốc, uống rượu thì đừng tập. Thử đặt mình là người yêu của bạn xem, họ có thích ngồi bên cạnh một người từ mồm đến tóc sặc mùi thuốc lá và rượu. Ấy là tôi chưa nói lúc bạn say, lúc bạn dính vào ma túy. Thời gian rỗi nên giành cho thể thao, âm nhạc (đi học một cua ghi ta chẳng hạn). Bạn đừng mắc bẫy bọn cò mồi cờ bạc, đừng mơ giấc mơ đi @ mà chỉ cần một con đề. Đừng tưởng bạn học của bạn mà không bán đứng bạn cho chủ lô, đề. Vì hắn đã nợ ngập đầu, muốn giãn nợ thì phải lôi kéo người khác vào bẫy chủ đề. Câu chuyện này thì bạn nên đọc bài “Làng quê ký P2” của tôi ở trang Kiến Giang Xanh.
Thứ ba, nhớ câu “Đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy” trong chọn bạn bè. Thời sinh viên, nhất là năm đầu, nhu cầu giao tiếp của bạn rất mạnh mẽ. Phần vì xa gia đình, phần vì đám bạn cũ thời học trò xa rồi, phần vì phải tạo dựng môi trường giao tiếp mới. Vì vậy phải kết bạn. Bạn tốt nên thơm, bạn xấu nên thối. Tốt nhất nên tránh xa những kẻ không thích học, chỉ thích bày trò vui vẻ. Có điều lạ là những người bạn thời đại học sẽ đi cùng bạn đến cuối đời, vậy nên đừng vô tâm, hời hợt. Kết bạn tốt, bền cũng có nguyên tắc đấy. Đó là, chân thành, tôn trọng, khoan dung, tương hỗ.
Đó là chuyện lối sống, còn chuyện học thì sao? Bạn yên tâm, bất cứ trường nào cũng có tiết học giới thiệu phương pháp học ở bậc đại học. Tôi chỉ ngắn gọn với bạn thế này, học ở bạc đại học lấy tự học làm chính. Ở phổ thông, một chương có thể thầy giảng một buổi, nhưng ở bậc đại học một buổi có thể học năm chương. Trên lớp bạn cần lắng nghe, ghi chép đủ những luận điểm, luận chứng, luận cứ của thầy. Về nhà phải đi đọc sách, đọc tài liệu mở rộng. Cuối mỗi bài (học phần), cần tóm tắt lại thành đề cương ngắn để ôn tập. Khi làm bài thi bạn phải trả lời đủ những ý chính của đề cương. Còn thời gian thì viết thêm văn hoa rằng mà thì là. Bạn xem đáp án chấm bài thi tuyển sinh thì biết cách cho điểm của thầy, đếm ý ăn điểm. Các bạn học khoa học tự nhiên thì phải làm nhiều bài tập.
Tôi rất yêu các bạn sinh viên, nhất là sinh viên năm đầu hồn nhiên, trong trắng. Vậy nên muốn tâm sự với các bạn ngay khi mới bước chân đến cổng trường ĐẠI HỌC để giữ cho bạn nét đáng yêu của tuổi học trò. Chúc các bạn thành nhân.
Chủ bút: Hỗn Tạp Blog
Có 0 nhận xét Đăng nhận xét